پیشرفت فناوری‌های مهندسی پزشکی، امکانات بی نظیری در اختیار پزشکان برای تشخیص زودرس انواع بیماری‌ها به وجود آورده است. آزمایش‌های تشخیص پزشکی و پاتولوژی از مهمترین این موارد به عنوان ابزار کار درمانگران است.
پاتولوژی در واقع علم مطالعه بیماری‌ها و علل پیشرفت آن‌ها است که طیف گسترده‌ای از آزمایش‌های را در بر دارد. این آزمایش‌های عبارتند از: تست خون، ادرار، مدفوع و نمونه‌برداری بافت‌های بدن.
انواع بیماری‌ها از قبیل سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن یا خطرات دیگری که برای سلامت فرد وجود دارد از طریق پاتولوژی قابل تشخیص است.
بررسی کمی خون، اصلی‌ترین ابزار پزشک در تشخیص انواع بیماری‌ها مانند کمبودهای ویتامین، نارسایی در عملکرد اندام‌ها، ایدز، انواع سرطان و... است.
پیشنهاد ویژه: آشنایی با تعمیر تجهیزات آزمایشگاهی
آزمایش خون چیست؟
از اصولی ترین روش‌ها برای پیگیری سلامتی و پیشگیری از انواع بیماری‌های بدخیم و مزمن بررسی منظم خون است. اگر در فواصل زمانی مشخص تست خون مشخصی را انجام دهید تغییرات بدن در طول زمان قابل مشاهده بوده و روند‌های احتمالی که ممکن است منجر به بیماری شوند تشخیص داده می‌شوند و می‌توان قبل از بروز علائم بیماری برای درمان آن اقدام کرد.
آزمایش‌های پاتولوژی چه چیزی را نشان می‌دهند؟
پزشک از طریق برخی آزمایش‌های خون می‌تواند به نحوه عملکرد اعضا بدن پی ببرد. از اندام‌های اصلی داخلی که احتمال درگیر شدن با بیماری را دارند کبد، کلیه و غده تیروئید هستند. از طریق اندازه‌گیری برخی مواد شیمیایی مشخص در خون می‌توان به نحوه عملکرد و سلامت یا بیماری این اندام‌ها به راحتی پی برد.
برای نمونه با وجود سلامتی عضوی مانند قلب از این طریق می‌توان احتمال ابتلا به بیماری قلبی را در فرد تعیین کرد.
آزمایش‌های معمول پاتولوژی و خون
آزمایش‌های متعددی برای خون و پاتولوژی وجود دارد که با توجه به نظر و تشخیص پزشک معالج انجام می‌شود. برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:
آزمایش سی بی سی (CBC) یا شمارش کامل خون
سی بی سی آزمایش بسیار رایج و ساده‌ای است که در آن تعداد سلول‌های مختلف خونی شمارش می‌شوند. از آن می‌توان برای تشخیص طیف وسیعی از انواع بیماری‌ها استفاده کرد و در واقع سطح ده جزء مختلف سلول‌های خونی را اندازه‌گیری می‌کند. این سلول‌ها شامل گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها هستند. در این آزمایش گلبول‌های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت به صورت دقیق شمارش می‌شوند. پزشک با توجه به نتیجه تست‌ها، آزمایش‌های بعدی را انجام می‌دهد تا علت غیرطبیعی بودن سطح شاخص مورد نظرش را بررسی کند. سطح غیرطبیعی کمیت‌های اندازه‌گیری شده ممکن است به دلیل بیماری‌های زیر باشد:
- کمبودهای تغذیه ای، مانند ویتامین ب۶ یا ب۱۲
- کم‌خونی (کمبود آهن)
- مشکلات لخته شدن
- سرطان خون
- عفونت
- اختلالات سیستم ایمنی
آزمایش‌های عملکرد کبد
در صورتی که پزشک معالج به کارکرد نامناسب کبد شک کند ممکن است آزمایش‌هایی را برای بررسی عملکرد کبد بیمار تجویز کند. در این آزمایش‌ها آنزیم‌های کبدی، پروتئین‌ها و مواد تولید شده یا دفع شده را به صورت دقیق نشان می‌دهند. از آن جایی که کبد عضوی بسیار حساس است، این آزمایش‌ها می‌تواند برای تشخیص و درمان به موقع ضروری باشد.
بیشتر بدانید :تعمیر شیکر لوله چگونه انجام می‌شود ؟
بررسی آهن خون
میزان آهن در خون برای عملکرد درست هموگلوبین‌ها ضروری است. هموگلوبین از طریق مولکول‌های آهن اکسیژن را از ریه‌ها دریافت کرده و دی اکسید کربن را پس می‌دهد. با این آزمایش میزان آهن خون مشخص شده و در صورت کمبود آهن ممکن است درمان خاصی پیشنهاد شود.
پایین بودن آهن خون می‌تواند نشانه‌ای از کم‌خونی باشد. علائم این بیماری خستگی و کمبود انرژی است. این کم‌خونی خود ممکن است علتی همچون یک بیماری پیش زمینه‌ای دیگر داشته باشد.
از طرفی زیاد بودن آهن در خون ممکن است به بیماری‌هایی همچون بیماری کبدی، دیابت، بیماری قلبی و عروقی و آرتروز منجر شود.
آزمایش کمی سازی هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)
این آزمایش میزان کم‌کاری یا پرکاری تیروئید فرد یا سلامتی آن را نشان می‌دهد. البته از طریق این آزمایش همچنین می‌توان به وجود انواع خاصی از سرطان‌ها و بیماری‌های خود ایمنی در فرد پی برد.
تی اس اچ باعث تحریک غده تیروئید می‌شود. در نتیجه این تحریک تیروئید هورمون‌های مختلفی که برای سلامت عملکرد بدن واجب هستند را تولید کرده و وارد بدن می‌کند (عملکردهایی نظیر تنفس، ضربان قلب، کنترل وزن بدن، دما، سطح انرژی و… در بدن).
آزمایش ادرار
آنالیز ادرار بر روی نمونه ادرار انجام می‌شود. از طریق این بررسی می‌توان به طیف وسیعی از بیماری‌های کلیوی و کبدی پی برد. دیابت نیز از طریق ادرار به خوبی قابل تشخیص است. از بیماری‌های دیگری که با استفاده از تست ادرار مشخص می‌شوند می‌توان به عفونت‌های ادراری اشاره کرد.
آزمایش تشخیص اختلالات خونی (INR)
این آزمایش در واقع برای تشخیص اثربخشی دارو‌هایی است که فرد استفاده می‌کند و میزان لخته شدن خون را بررسی می‌کند. افرادی که از داروی ضد لخته شدن خون استفاده می‌کنند باید به صورت مرتب این مورد را انجام دهند.
در پایان
آزمایش‌های مختلفی در پزشکی وجود دارد که گاهی تشخیص بیماری بدون آن‌ها برای پزشک مقدور نیست. آزمایش‌هایی که روی خون و سایر مواد بدن انجام می‌شود می‌تواند کمک زیادی به پزشک برای تعیین بیماری و میزان پیشرفت آن داشته باشد. این آزمایش‌ها انواع مختلفی دارند و کمیت‌های مختلف را اندازه‌گیری و شناسایی می‌کنند. در مقاله حاضر به مهمترین آزمایش‌های پزشکی پاتولوژی پرداختیم.